Freelance Çalışırken Yapılan Hatalar
Freelance çalışmak, alıştıktan ve belirli bir düzen oturttuktan sonra çalışması çok zevkli bir sistem. Ama bu düzeni kurmak ve çeşitli becerileri geliştirmek vakit alıyor. Üstelik bu becerileri geliştirmenin ve tecrübe edinmenin bir maliyeti emek ve para olarak fazla olabiliyor. Ben de bu yollarda zamanında acı çekmiş ve bazen hala çeken birisi olarak freelance çalışırken yapılan hatalardan bahsedeceğim.
Parayı ve Şartları Baştan Konuşmamak
Yeni yeni proje almaya başladığım zamanlarda müşterilerle para konuşmaya çekinirdim. Çekinme sebebim ise baştan para konuşarak paragöz algısı oluşturmak istemememdi. Proje ile ilgili detayları konuşur, projeye başlar bitirmeye yakın da sıkıla çekine konuyu bir şekilde açardım veya müşterinin açmasını beklerdim. Bu hatam yüzümden hep beklediğimden düşük ücretler almak zorunda kaldım.
Halbuki en başta müşteriyle konuşurken müşterinin istediklerini listeleyip istediğim ücreti de baştan belirleyip vadesiyle birlikte sözleşme altına alsam bu sorunları yaşamazdım. Tecrübeyle öğrenmiş oldum. Tanıdık da olsa, dünya ahiret kardeşiniz de olsa şartları ve parayı konuşup en baştan yazıyla kayıt altına alın. Tıp camiasında bir laf vardır: “Yazılmamışsa, yapılmamıştır.”.
Yalanlara İnanmak
İşi bilmeyen veya bilmezden gelen müşterilerin kullandığı yalanlar vardır. Bunlardan en sık olanı “sen bu işi bize uygun/bedava yap arkası gelecek, benim çok tanıdığım var” yalanı. Asla arkası gelmez, asla tanıdıklarına reklamınız yapmaz. Daha gençken bu yalana da inanmışlığım çoktur.
Bu ve bunun gibi diğer söylemlere inanmayıp rasyonel olmak gerekiyor. Özellikle gençken bu yalana çok inanılabiliyor. Gençlerin heveslerinden faydalanılarak sömürülüyor. Dolayısıyla müşteriyle anlaşma yaparken gelecekten bağımsız anlaşılmalıdır.
Komisyonculardan İş Almak
Çevresi geniş bazı tipler vardır. Asıl işi yazılım/tasarım değildir ama ilişkili sektörlerdedir. Bu kişilere bazen sorulur “bir websitesi/uygulama yaptıracağız kime yaptıralım?”. Bu kişi de “ben yaparım/yaptırırım abi” diyerek bütçeyi öğrenir. Sonrasında çevresindeki bu işi yapabilecek bütün kişilere “şöyle şöyle bir iş var, bunu kaça yaparsın” diye sorar. En ucuz fiyat verene yaptırır. Bütçeden kalan parayı da cebe atar.
İşte bu hikayedeki en ucuz teklif veren sizseniz dikkatli olun, mümkünse almayın işi. Komisyoncu yaptığınız işten anlamadığı için sizi çok zorlar. Amacı bir an önce işi bitirtip komisyonuna bakmaktır. En sonunda siz de bir an önce işi bitirip kurtulmak istersiniz. Aldığınız paraya harcadığınız vakit değmez. Eğer size iş getiren kişinin böyle birisi olduğunu hissederseniz arkanıza bakmadan kaçın. Çok uğraşırsınız.
Yanlış Fiyatlandırma
Müşteriye verilen fiyatı doğru hesaplamak lazım. Yapılan en büyük yanlışlardan birisi zaten bütün işi bilgisayardan yapıyorum bir masrafım yok demektir. Halbuki daha bir sürü masrafımız var.
Bir kere iş için zamanımızı ayırıyoruz, her bir saatimiz bir masraf. Bilgisayar, kullandığımız yazılımların lisansları bir masraf kalemi. Belirli aralıklarla bilgisayarımızı veya diğer ekipmanlarımızı yenilememiz gerekiyor işimizi sürdürebilmemiz için. Bunun için kenara bir para atmamız lazım, bu da bir masraf. Temel yaşam giderlerimizi karşılamamız lazım. Olağanüstü durumlar için kenara bir miktar para ayırmamız lazım, bu da bir masraf.
Bütün bu masrafları yıllık olarak hesaplayıp toplayın ve 12 aya bölerek ortalama aylık masrafınızı bulun. Freelance alacağınız işin ne kadar süreceğini hata payıyla birlikte hesaplayın. İşin süresini aylık masrafınıza göre oranlayın. Vermeniz gereken minimum teklif tutarı bu masraflarınıza göre oranladığınız tutardır. Bu ücretin altındaki teklifler sizin için sürdürülebilir olmaz.
Kötü Müşteriyle Çalışmak
En kötü senaryolardan birisidir. Müşterinin çok farklı sektörden olup anlatmaya çalıştıklarınızı anlamak için gayret göstermemesi, yaptığınız işi zaten oturup kod yazıyorsun mantığıyla küçük görmesi ve daha bir çok farklı tip karşımıza çıkıyor.
Eğer işe başlamadan bu tiplerden birisi olduğunu anlarsanız direkt reddetmenizi tavsiye ederim. Çünkü işe başladıktan sonra kod yazmaktan çok müşteriyle uğraşırsınız. Kazandığınız paradan zerre keyif alamazsınız.
Diyelim ki işe başladıktan sonra anladınız. O zaman en kısa zamanda kazasız belasız anlaşma şartlarını yerine getirip tekrar görüşmemek üzere uzaklaşmanızı tavsiye ederim.
Sonuç
Freelance çalışmak güzeldir fakat düzen oturtana kadar birkaç müşteri ve proje tecrübesizlikten heba olabilir. Ben de bu hataların hepsini hatta daha fazlasını yaptım. Şimdi ise yapmamaya daha çok dikkat ediyorum. Kısaca, parayı ve şartları baştan konuşun, yalanlara inanmayın, komisyoncudan değil doğrudan müşteriden iş alın, kendi fiyatlandırmanızı doğru yapın, kötü olduğunu düşündüğünüz müşteriyle çalışmayın.
